گروه بسرمانهابسرمانها گروه قومیِ کوچکی ساکن روسیه شمالی که با اودمورتها قرابت دارند که درباره منشأ آن‌ها فرضیه‌های متضادی هست. ۱ - معرفی گروه قومی بسرمانهابِسِرمانها (به روسی: بسرمیانها، یا تاتارهای گلازُف)، گروه قومیِ کوچکی ساکن روسیه شمالی که با اودمورتها (واتیاکها) قرابت دارند و درباره منشأ آن‌ها فرضیه‌های متضادی هست. برخی این قوم را از «فین»هایی (قومی اورال ـ آلتایی) می‌دانند که قومیت ترکی یافته‌اند؛ و بعضی ایشان را از بلغارهای قدیمیِ کاما می‌دانند که عمیقاً تحت تأثیر زبان و فرهنگ اودمورتها قرار گرفته‌اند. ۱.۱ - جمعیت زبان و آیین بسرمانهادر سرشماری ۱۳۰۵ ش/ ۱۹۲۶ شوروی (سابق)، عده بسرمانها ۰۳۵، ۱۰ تن بوده است که ۱۹۵، ۹ تن آن‌ها در نواحی بالزینو و یوکامنسکوی، در جمهوری خودمختارِ شوروی اودمورت، و ۸۳۴ تن آن‌ها نزدیک دهکده اسلوبدسکوی، در ملتقای رودخانه‌های ویاتکا و چپتزا در ناحیه کیروف سکنی داشتند. بسرمانها دوزبانه‌اند و، علاوه بر زبان اودمورتی، که بشدت از تاتاری متأثر است، در جمهوری خودمختار اودمورت به زبان روسی و در ناحیه کیروف به تاتاریِ قازانی نیز تکلم می‌کنند. عده‌ای از بسرمانها که در جنوبِ غربی با ترکهای قازان و در جنوب شرقی با ترکهای باشقیر همسایه‌اند به این لهجه‌های ترکی سخن می‌گویند. به قولی، بعید نیست که کلمه بسرمان تصحیفی از «بوسورمان» (موسورمان/ موسولمان: مسلمان) باشد. بسرمانها تا سده دهم/ شانزدهم مسلمان بودند، اما از ۹۶۴/۱۵۵۶، به فرمان تزار روس، ایوان گروزنی، به اجبار، به دین مسیح درآمدند و در قرن یازدهم/ هفدهم رسماً مسیحی شدند و تا انقلاب اکتبرِ ۱۹۱۷ ارتدوکس شمرده می‌شدند، اما باطناً مسلمان باقی‌مانده بودند و بسیاری از آداب و سننِ اسلامی را رعایت می‌کردند؛ بویژه، مرسوم بود که در بستر مرگ، بعد از کشیش ارتدوکس ملای تاتار را به بالین بخوانند. در ۱۳۲۳/ ۱۹۰۵، بعد از اعلام آزادیِ دینی در روسیه، بیشتر بسرمانها آشکارا به اسلام بازگشتند. ۲ - فهرست منابع(۱) V Belitzer, Problema proizkhojdeniya Besermyan , in Trudy Instituta Etnografii , Moscow ۱۹۱۷, I;. (۲) Bolshaya Sovetskaya Entziklopediya, v, ۱۹۳۰, ۷۲۱-۷۲۲, sv "Besermyane" (by Negovitzin) ;. (۳) Smirnov, Otc § et o ۸ Arkheologic § eskom siezde, in Journal du Ministre de l'Instruction Publique , St Petersburg ۱۸۹۰, no ۲۶۹, ۱-۴۷. ۳ - پانویس۴ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بِسِرمانها»، شماره۱۳۲۹. |